phoe twenty noe aung sai

သူငယ္ခ်င္းျဖစ္တဲ့ ကိုဖိုးသင္းက သံုးသပ္ေပးပါဦးဆိုတာေလး
အမွတ္တရ တင္ဆက္ေပးလိုက္ပါတယ္။
ေရွ ့တေခၚေမွ်ာ္မၾကည့္ခင္ႏွင့္ ေနာက္တလန္ျပန္မၾကည့္ခင္ၾကားကာလ
ဖိုးသင္းေမ်ာက္ဇာတ္သဘင္အဖြဲ ့ၾကီး၏
စိတၱဇီ၀ကမၼေဗဒ(psycho physiology) ခ်င္းရာလကၡဏာမ်ား

ေမ်ာက္ဇာတ္သဘင္အဖြဲ ့မွာရွိေနတဲ့ေမ်ာက္ေတြဟာ ႏွစ္အတန္ၾကာလာတဲ့
အခါမွာ စိတ္ဖိစီးမွဳ(stress)အရိပ္အျမြက္ေတြ ့လာရပါတယ္။ေမ်ာက္ဆရာ
ဖိုးသင္းရဲ့ ေစညႊန္ရာအေပၚ ဆန္ ့က်င္တုန္ ့ျပန္ရေသာအင္အား(force)၊

လြန္ဆန္ႏိုင္ျခင္း၊ဆင္ခ်င္ေတြးဆႏိုင္ျခင္း နည္းပါးတဲ့အေၾကာင္းတရားမ်ား
ကလဲအဓိကက်တဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုပါ။
ေမ်ာက္ဆရာ ဖိုးသင္းမွ ေမ်ာက္အမ်ားအေပၚ ဖိအား(pressure)နဲ ့
၀န္ပိမွဳ(strain) စတဲ့အရာေတြက ေမ်ာက္မ်ားအေပၚမွာ အျပဳသေဘာ
(positive) ထက္ အပ်က္သေဘာ(negative) ပိုင္းကို ေရြ ့လ်ားသက္ေရာက္
ေစပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးေစတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းတရားမ်ားမွာလဲ အျပဳသေဘာ
ေဆာင္သည့္ စိတ္ဖိစီးမွဳ(eustress) ထက္စာရင္ အပ်က္သေဘာေဆာင္သည့္
စိတ္ဖိစီးမွဳ(distress) ဘက္ကို ဦးတည္ေနတာက မ်ားလာပါတယ္။
ေမ်ာက္မ်ားရဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ား(stressors)
ကလဲ ေမ်ာက္မ်ား ျဖစ္ေသာ္ျငားလဲ လူသားမ်ားကဲ့သို ့ ကံ၊ဥတု၊စိတ္၊အဟာရ
စတင္ ခ်ိဳ ့ယြင္းေဖါက္ျပန္လာရျခင္းမွ စတင္သေႏၶတည္ရွိလာခဲ့တာပါ။
တိရိစာၦန္ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ တုန္ ့ျပန္ရန္အသိေပးမွဳအဆင့္(alarm reaction
stage)/ခုခံဆန္ ့က်င္မွဳအဆင့္(resistance stage)မ်ား ကင္းမဲ့ျပီး
ေမ်ာက္ဆရာ ဖိုးသင္းရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို က်န္ရွိေသာ ေမ်ာက္မ်ားမွ
ထင္ေယာင္ထင္မွား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရွိေနေစျခင္းကလဲ ေမ်ာက္ဇာတ္သဘင္
အဖြဲ ့ၾကီးတခုလံုး ေရွ ့ဆက္သြားရမဲ့ ခရီးလမ္းအား ဖင့္ေလးေႏွာင့္ေႏွးေစျခင္း
အခ်က္တခုျဖစ္ပါတယ္။ေနာက္ဆံုးမွာ ေမ်ာက္အမ်ားစုအတြက္ ရလာဒ္အေျဖဟာ
ထြက္ေျပးမလား? ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မလား? Flight or fight ကေန ေျခကုန္
လက္ပမ္းက်ျခင္းအဆင့္(Exhaustion stage)/စိတ္ဓါတ္က်ဆင္းမွဳ(depression)
မ်ားသို ့တဟုန္ထိုး စီးေမ်ာေစလာခဲ့ပါတယ္။
ဖိုးသင္းေမ်ာက္မ်ားရဲ့ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ(physical effects)/စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ
(Physiological effect)သက္ေရာက္မွဳမ်ား၊အမူအက်င့္(behavioral)/
စိတ္အေျခအေန(mental)/စိတ္လွဳပ္ရွားခံစားမွဳ(emotional) အားလံုးဟာ
ဂ်ံဳးဂ်ံဳးက် ေရာဂါလကၡဏာစု(Burn out syndrome) တခုျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
ျမင့္မားေသာငွက္ေပ်ာသီးစားရရန္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွ ကျပအသံုးေတာ္ခံမွဳ
ျမင့္မားေစျခင္း(Pygmalion) ကင္းေ၀းလာရျခင္းဟာ ေမ်ာက္မ်ားဇာတ္အဖြဲ ့
သို ့ေရာက္ရွိ ခ်ိန္မွစျပီး မိမိဇာတ္အဖြဲ ့အေပၚထားရွိ ေသာတန္ဖိုး တျဖည္းျဖည္း
ျခင္း က်ဆင္းသြားျခင္း(Depreciation model) ဟာမ်က္ျမင္ျဖစ္လာပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမွဳမွသည္ စိတ္ဓါတ္က်ဆင္းမွဳအထိ ပါ၀င္ေသာ က်ယ္ျပန္ ့ေသာ
စိတ္ဖိစီးမွဳ GAS (general adaptive syndrome)တခုလို ့ေျပာရမွာပါ။ပါတ္၀န္းက်င္
(ပရိတ္သတ္)၏ ပကတိ အရွိတရားကို သိျမင္ႏိုးၾကားလာတဲ့အဆင့္(Awakening
stage) ကေတာ့ ေမ်ာက္ဆရာ ဖိုးသင္းကိုယ္တိုင္ ေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရည္း ျငီးေငြ ့
စိတ္ကုန္ေသာအဆင့္(The Brownout stage)မွ တျဖည္းျဖည္း
ဂ်ံဳးဂ်ံဳးက် သက္တမ္းသံသရာ(Burnout life cycle) အတြင္း
နစ္ျမွဳပ္စျပဳလာေနျပီျဖစ္ပါတယ္။

ဂီတပညာရွင္ ကိုယ္ေရးကိုယ္ေကာင္း
ဖိုးတြမ္တီး ႏိုးေအာင္စိုင္ Myanmar
(ျမန္မာကကတစ္ဘီလီယံသၾကၤန္)